MATÉRI TARJAMAHAN BASA SUNDA SMA KELAS 10
Assalamualaikum wr wb
Siswa-siswi yang Bapak banggakan, terimakasih sudah berkunjung ke halaman blog ini.
Selamat datang di bahasasunda.id. Perkenalkan blog ini berisi rangkuman materi pelajaran bahasa Sunda untuk keperluan pembelajaran daring di Sekolah kita. Dikemas dalam bentuk media audio-visual, agar memberikan kesan belajar yang menyenangkan, mudah dipahami, serta memberikan pengalaman belajar yang baru di abad 21.
Tidak hanya blog saja, bahasasunda.id mempunyai Youtube Channel, berisi video-video dokumentasi, hasil karya siswa-siswi di sekolah kita, dan video edukasi pembelajaran bahasa Sunda yang akan Bapak sampaikan setiap pertemuan di kelas. Supaya tidak ketinggalan kalian bisa kunjungi Youtube Channel dengan cara klik link di bawah ini. www.youtube.com/c/bahasasundaidGemanakarnale
Jika ada pertanyaan seputar MATERI BIANTARA BAHASA SUNDA yang kurang dipahami, kalian bisa memberikan komentar, silahkan jangan ragu untuk mengisi di kolom komentar atau bisa menghubungi Bapak melalui Whatsapp.
Semoga dengan adanya blog ini bisa membantu pembelajaran daring di sekolah kita supaya lebih efektif dan memberikan banyak manfaat bagi kalian semua.
Selamat belajar MATERI BIANTARA BAHASA SUNDA.
KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR MATA PELAJARAN BAHASA DAN SASTRA SUNDA JENJANG SMA/SMK/MA/MAK
| KOMPETENSI INTI 3 (PENGETAHUAN) |
| 3. Memahami, menerapkan, menganalisis dan mengevaluasi pengetahuan faktual, konseptual, prosedural, dan metakognitif pada tingkat teknis, spesifik, detil, dan kompleks berdasarkan rasa ingin tahunya tentang (a) ilmu pengetahuan, (b) teknologi, (c) seni, (d) budaya, dan (e) humaniora dengan wawasan kemanusiaan, kebangsaan, kenegaraan, dan peradaban terkait penyebab fenomena dan kejadian, serta menerapkan pengetahuan pada bidang kajian yang spesifik sesuai dengan bakat dan minatnya untuk memecahkan masalah. |
| KOMPETENSI INTI 4 (KETERAMPILAN) |
| 4. Menunjukkan keterampilan menalar, mengolah, dan menyaji secara (a) efektif, (b) kreatif, (c) produktif, (d) kritis, (e) mandiri, (f) kolaboratif, (g) komunikatif, dan (h) solutif, dalam ranah konkret dan abstrak terkait dengan pengembangan dari yang dipelajarinya di sekolah, serta mampu menggunakan metode sesuai dengan kaidah keilmuan. |
KOMPETENSI DASAR, MATERI PEMBELAJARAN, DAN KEGIATAN PEMBELAJARAN
Kompetensi sikap spiritual dan kompetensi sikap sosial, dicapai melalui pembelajaran tidak langsung (indirect teaching), pada pembelajaran kompetensi pengetahuan dan kompetensi keterampilan melalui keteladanan, pembiasaan, dan budaya sekolah dengan memperhatikan karakteristik mata pelajaran, serta kebutuhan dan kondisi peserta didik.
Penumbuhan dan pengembangan kompetensi sikap dilakukan sepanjang proses pembelajaran berlangsung, dan dapat digunakan sebagai pertimbangan guru dalam mengembangkan karakter peserta didik lebih lanjut. Pembelajaran untuk kompetensi pengetahuan dan keterampilan sebagai berikut.
| Kompetensi Dasar |
| 3.6. Menganalisis isi, struktur, dan aspek kebahasaan novel. 4.6. Menyajikan hasil analisis novel melalui berbagai media (seperti bagan, cerita bergambar, animasi) dengan memperhatikan struktur dan kaidah kebahasaan. |
| Materi Pembelajaran |
| • Fungsi sosial Nilai moral dan pendidikan yang terkandung dalam karangan novel dan bisa diimplementasikan dalam kehidupan sehari-hari. • Struktur Teks Ciri novel Unsur sastra (intrinsik & ekstrinsik) • Aspek Kebahasaan Diksi Ucapan, tekanan kata, intonasi, ejaan, dan tanda baca. Kalimat langsung dan tidak langsung. • Topik Petikan novel yang dapat menumbuhkan perilaku yang termuat dalam KI. |
| Kegiatan Pembelajaran |
| -Mengidentifikasi unsur-unsur novel dengan cermat. -Memahami isi novel dengan teliti. -Menganalisis bahasa yang dipergunakan serta unsur -intrinsik dalam novel dengan teliti. -Menginterpretasikan isi novel sesuai dengan kaidahkaidahnya. -Menyajikan hasil analisis novel melalui berbagai media (seperti bagan, cerita bergambar, animasi) -Melakukan refleksi tentang proses dan hasil belajarnya. |
DAPTAR EUSI (klik)
MATÉRI TARJAMAHAN BASA SUNDA SMA KELAS 10
A. MEDAR PERKARA MATERI TARJAMAHAN BAHASA SUNDA
Istilah “tarjamah” téh asalna tina basa Arab. Ari dina basa Inggris mah disebutna “translation”. Tarjamah téh prosés mindahkeun hiji amanat tina basa sumber kana basa panarima (sasaran) kalawan ngungkab ma’na jeung gaya basana (Widyamartaya, 1989). Dina istilah séjén disèbut ogé alih basa. Béda jeung istilah transliterasi (alih aksara) jeung transkripsi (alih wangun tina ucapan kana tulisan).
Narjamahkeun téh lain pagawéan énténg, sabab perlu paham kana maksud nu dikandung dina basa sumberna. Aya sababaraha wanda tarjamahan dumasar kana cara jeung hal anu museur pikeun ditarjamahkeunana. Nurutkeun Widyamartaya & Sudiati (2005) wanda tarjamahan téh umumna aya genep, nyaéta:
Nyaéta tarjamahan unggal kecap, dumasar kana runtuyan kecap kana basa aslina. Ieu tarjamahan téh gunana pikeun mikanyaho wangun jeung susunan kecap dina basa aslina unggal baris, bari teu kudu diajar heula basa sumberna. Umumna wanda tarjamahan interlinèar mah hésé dipikaharti sabab kekecapanana tina basa sasaran tapi susunan kecap jeung kalimahna nuturkeun basa sumberna.
2. Tarjamahan Formal atawa Harfiah
Nyaéta tarjamahan biasa (tradisional) anu mindahkeun basa naskah tina basa sumber bari teu merhatikeun kahususan basa sasaran. Wangun basa aslina sabisa-bisa dipertahankeun sanajan sakapeung mah hartina sok karasa kurang marenah dina basa sasaran. Ieu cara narjamahkeun téh ngupayakeun sasaruaan kecap antara basa sumber jeung basa sasaran dina aspék léksikal (kecap) jeung sintaksis (kalimah). Ieu tarjamahan museur kénéh kana struktur lahir.
3.Tarjamahan Dinamis/Fungsional
Mindahkeun basa anu mertahankeun ma’na anu dikandung dina basa sumber, sarta merhatikeun kahususan dina basa sasaran. Aya ogè anu nyebut minangka “Tarjamahan idiomatis” (idiomatic translation).
Jadi, cara nerjamahkeun nu kieu mah daria pisan dina nèangan sasaruaan kecap anu wajar jeung pangdeukeutna dina basa sasaran anu bisa ngèrèhkeun harti jeung fungsi anu dikandung dina tèks basa aslina. Ieu tarjamahan tèh gèdè pisan gunana pikeun mikanyaho ma’na, berita, atawa amanat anu aya dina naskah nu ditarjamahkeun.
Nyaèta hasil tarjamahan bèbas (free translation) anu mentingkeun amanat, tapi ngèbrèhkeun anu makè kekecapan sorangan. Nu kaasup wanda ieu tarjamahan tèh aya tilu nyaèta:
a. Tarjamahan sastra (literary/aestethic -poetic translation)
Anu nerjamahkeun karya sastra saperti puisi jeung drama kalawan museurkeun wangun-wangun puisi, konotasi èmotif, jeung gaya basa;
b. Tarjamahan faktual (fragmatic translation)
Anu ngutamakeun nganalisis fakta, hususna dina widang usaha (niaga) jeung tèknologi;
VAnu tujuanana pikeun ngawanohkeun eusina dina basa anu hirup jeung gampang anu dipikaharti, tapi dina prak-prakana leuwih bèbas pikeun ngasupkeun pamanggih pribadi nu narjamahkeun kana naskah.
Nyaèta narjamahkeun ma’na tapi ngaluyukeun jeung kabudayaan sasaran. Mindeng diwuwuhan informasi anu teu kaunggel dina basa sumberna. Disebut ogè” nafsirkeun deui nurutkeun kabudayaan” (cultural interpration).
Jadi, eusi tèksna dièbrèhkeun deui makè kekecapan sorangan luyu jeung kontèks kabudayaan nu narjamkeun jeung nu maca dina bisa sasaran ieu tarjamahan.
Nyaèta ngagunakeun alat pikeun mindahkeun basa hiji naskah tina basa sumber kana basa sasaran. Ku cara ieu pagawèan narjamahkeun tèh jadi leuwih èntèng. Tapi pakakas pikeun narjamahkeun sacara otomatis tèh acan panceg sarta masih terus dimekarkeun nepi ka kiwari.
Pikeun teks-teks prosa, narjamahkeun tèh moal pati bangga saperti narjamahkeun puisi. Sanajan kitu, ari dina prak-prakanana mah lain perkara nu èntèng. Salah sahiji karya sastra dina wangun prosa hasil tarjamahan nyaèta buku kumpulan carpon (carita pondok) “Nèng Maya jeung Carita-carita lianna”(2014) anu ditarjamahkeun kana basa inggris “Miss Maya and Other Sundanese Stories” (2014) ku C.W. Watson.
Eta kumpulan carpon tèh eusina carita-carita ti sajumlahing pangarang Sunda anu ngagambarkeun kaayaan jeung suasana nu ilahar dialaman, kapanggih jeung disikepan ku masarakat Sunda. Tèma carpon-carpon dina “Nèng Maya jeung Carita-carita lianna” tèh kawilang lega: kasusah nu dialaman rahayat leutik jaman kiwari, saperti guru honorèr atawa tukang ojeg, sarta èta kaayaan tèh disekapan ku cara anu has urang Sunda; dunya gaib; sajarah tanah sunda jaman bihari; romantika; jeung sajabanna.
Aya deuih sawatara karya sèjènna nu ditarjamahkeun tina basa asing kana basa Sunda, diantarana “Boule De Suif” karya Guy De Maupassant tina basa Prancis ditarjamahkeun ku Duduh Durahman jadi “Si Demplon” (2013), carita “Winnetou” karya Karl May ditarjamahkeun tina basa Inggris ku Syarif Amin jadi “Rajapati”. Ari karya nu ditarjamahkeun tina basa Sunda kana basa Indonesia contona “Rasiah Geulang Rantay” karya Nani Usma ditarjamahkeun ku Zuber jadi “Rahasia Gelang Rantai” (1957).
C. NYUNGSI PADIKA NARJAMAHKEUN
1. Hal anu Kudu Dipertahankeun Dina Tarjamahan
1. Kudu satia kana tèks aslina sarta kudu nembongkeun kajujuran
2. Perhatikeun kalawan daria sumanget jeung suasana dina karangan aslina. Upama gayana basajan, tarjamahana ogé kudu basajan.
3. Hasil tarjamahan téh ulah katémbong minangka karya tarjamahan. Maksudna kudu ngaguluyur saperti karangan aslina.
Narjamahkeun téh kawilang prosès anu kompléks, anu dijerona ngawengku runtuyan kagiatan. Nurutkkeun Nida jeung Traber (dina Widyamartaya, 1989), prosès narjamahkeun téh saperti ieu dihandap:
1. MARIKSA, dipakè pikeun ngaguar amanat anu rék ditarjamahkeun. Dijerona ngamuat analisis gramatikal (wangun kalimah) jeung analisis semantik boh konotatif boh dènotatif.
2. MINDAHKEUN, masualkeun prak-prakanana éta hasil analisis téh dipindahkeun tina basa sumber kana basa tarjamahan, nepi ka ngahasilkeun réaksi anu sarua jeung dina basa aslina.
3. NGAWANGUN DEUI, medar rupa-rupa gaya basa jeung téhnik nu bisa dipaké pikeun ngahasilkeun gaya basa nu luyu.
Ieu di handap aya dua téks tarjamahan tina basa Indonesia kana basa Sunda jeung tina basa Sunda kana basa Indonésia karya panyajak Surachman R.M
DINA TANJAKAN
Di San Francisco 1970
Trém ngahegak nanjak ka dayeuh
Angin nyusul ti lengkob di landeuh
Lalpat-lapat biru laut. Ah, moal kahontal
Ku angen-angen nu ngan sajengkal
(dicutat tina Di Balik Matahari, 1974, K. 51)
MENDAKI BUKIT
San Francisco 1970
Mendaki bukit dalam trem kecil
Angin memacu dari alik teluk
Agak sayup biru laut. Tak tersentuh
Oleh gapaian tangan yang kerdil
SAYA dilahirkan di rumah peninggalan nenek moyang ibu, yang terletak di samping balai desa Cibolérang, Jatiwangi, tapi sewaktu umur saya baru beberapa belas bulan saya dibawa pindah ke rumah kakek di kampung Pasuketan, sebab kakek membeli rumah di sana. Selanjutnya saya tinggal di sana hingga lulus Sekolah Rakyat.
Hal saya dibawa pindah ke Pasuketan penting diceritakan, sebab kalau saja saya terus tinggal di rumah peninggalan nenek moyang ibu yang terletak di samping balaidesa, tentu kisah hidup saya akan berbeda.
Desa Cibolérang adalah salah satu di antara tiga desa yang membentuk kota kewedanaan (kini kecamatan) Jatiwangi. Dua desa lainnya adalah desa Sutawangi dan Cicadas. Sutawangi di tengah-tengah, Cicadas di sebelah barat, sedang Ciborélang di sebelah timur. Kota Jatiwangi yang secara administratif termasuk ke dalam wilayah kabupaten Majalengka, secara kultural terletak di daerah tapal batas kultur Sunda dan (Jawa) Cirebon. Waktu itu, ada dua bahasa sehari-hari yang digunakan oleh orang Jatiwangi, yakni bahasa Sunda dan bahasa (Jawa) Cirebon, tergantung dari lingkungan sosial dan pekerjaan masing-masing.
Di sekitar balai desa Cibolérang yang terletak di sebelah selatan jalan raya Cirebon-Bandung di seberang pasar -disebut “Pasar Baru” karena pasar lama terletak di depan balai desa Sutawangi- penduduk sehari-hari menggunakan bahasa Cirebon. Orang Kaum (masjid terletak tepat di sebelah barat-laut desa, karena sepelataran) berbicara dalam bahasa Cirebon. Demikian pula orang pasar berbicara dalam bahasa Cirebon, meskipun penduduk yang tinggal di sebelah utara, timur dan barat pasar -jadi, yang terletak di sebelah utara jalan raya Bandung-Cirebon- kebanyakan menggunakan bahasa Sunda. Jadi, kalau saja saya tetap tinggal di rumah peninggalan nenek moyang ibu yang disebut Blok Salasa, tentu saya pun sehari-hari menggunakan bahasa Cirebon…
KURING dilahirkeun di imah titinggal karuhun ti indung, nu perenahna gigireun balédésa Ciborélang, Jatiwangi, tapi waktu umur kuring kakara sawatara welas bulan kuring dibawa pindah ka bumi Aki di Kampung Pasuketan, da Aki ngagaleuh bumi di dinya. Saterusna kuring matuh di dinya nepi ka anggeus Sakola Rayat.
Perkara dibawa pindah ka Pasuketan téh penting dicaritakeun, sabab lamun kuring terus matuh di imah titinggal karuhun ti indung nu ayana di gigireun balédésa téa, tanwandé lalakon hirup kuring baris béda.
Désa Ciborélang téh salah sahiji ti tilu désa nu ngawangun kota Kawadanan (ayeuna mah kacamatan) Jatiwangi. Nu dua deui nyaéta désa Sutawangi jeung Cicadas. Sutawangi di tengah, Cicadas beulah kuloneunana, Ciborélang wétaneunana. Kota Jatiwangi anu sacara administrasi kaasup ka Kabupatén Majalengka téh, sacara kultural aya di daérah tapel wates kultur Sunda jeung (Jawa) Cirebon. Harita, basa sapopoé anu digunakeun ku urang Jatiwangi, aya dua, nyaéta basa Sunda jeung basa (Jawa) Cirebon, gumantung ka lingkungan sosial jeung pagawean masing-masing.
Di sabudereun balédésa Ciborélang anu perenahna kiduleun jalan raya Cirebon-Bandung di peuntaseun pasar -disebut “Pasar Baru” da anu heubeul mah ayana di hareupeun balédésa Sutawangi- jalma téh sapopoéna ngagunakeun basa Cirebon. Urang Kaum (masjid perenahna kulon-kaléreun balédésa pisan, da sapalataran) nyaritana ngagunakeun basa Cirebon. Kitu deui urang pasar nyararitana maké basa Cirebon, sanajan ari anu caricing di kaléreun, wétaneun jeung kuloneun pasar mah jadi nu aya di sakaléreun jalan raya Bandung-Cirebon -réréana ngagunakeun basa Sunda baé. Jadi, lamun kuring terus cicing di imah tuturunan ti karuhun indung nu disebut Blok Salasa, tanwandé kuring gé sapopoé téh ngagunakeun basa Cirebon…
1. TARJAMAHAN PEMBUKAAN UUD 1945
Ieu di handap aya téks Pembukaan UUD 1945dina basa Indonésia jeung hasil tarjamahan dina basa Sunda.
UNDANG-UNDANG DASAR NEGARA REPUBLIK INDONÉSIA TAHUN 1945
PEMBUKAAN
(Preambule)
Bahwa sesungguhnya kemerdekaan itu ialah hak segala bangsa dan oleh sebab itu, maka penjajahan diatas dunia harus dihapuskan karena tidak sesuai dengan perikemanusiaan dan perikeadilan.
Dan perjuangan pergerakan kemerdekaan Indonesia telah sampailah kepada saat yang berbahagia dengan selamat sentosa mengantarkan rakyat Indonesia ke depan pintu gerbang kemerdekaan negara Indonesia, yang merdeka, bersatu, berdaulat, adil dan makmur.
Atas berkat rahmat Allah Yang Maha Kuasa dan dengan didorongkan oleh keinginan luhur, supaya berkehidupan kebangsaan yang bebas, maka rakyat Indonesia menyatakan dengan ini kemerdekaannya.
Kemudian daripada itu untuk membentuk suatu pemerintah negara Indonesia yang melindungi segenap bangsa Indonesia dan seluruh tumpah darah Indonesia dan untuk memajukan kesejahteraan umum, mencerdaskan kehidupan bangsa, dan ikut melaksanakan ketertiban dunia yang berdasarkan kemerdekaan, perdamaian abadi dan keadilan sosial, maka disusunlah kemerdekaan kebangsaan Indonesia itu dalam suatu Undang-Undang Dasar negara Indonesia, yang terbentuk dalam suatu susunan negara Republik Indonesia yang berkedaulatan rakyat dengan berdasar kepada :
Ketuhanan Yang Maha Esa,
kemanusiaan yang adil dan beradab,
persatuan Indonesia, dan kerakyatan yang dipimpin oleh hikmat kebijaksanaan dalam permusyawaratan/perwakilan,
serta dengan mewujudkan suatu keadilan sosial bagi seluruh rakyat Indonesia.
UNDANG-UNDANG DASAR NEGARA REPUBLIK INDONÉSIA TAUN 1945
BUBUKA
(Preambule)
Saestuna kamerdekaan teh hak sakumna bangsa. Kusabab kitu, panjajahan di sakuliah dunya kudu dimusnahkeun lantaran teu luyu jeung perikamanusaan tur perikaadilan.
Sarta perjoangan pergerakan kamerdekaan Indonesia geus cunduk kana waktu nu rahayu kalawan berekah salamet santosa nganteurkeun rayat Indonesia ka gapura kamerdekaan Nagara Indonesia nu merdeka, ngahiji, kawasa, adil, jeung ma’mur.
Ku berekahna rahmat Allah Nu Mahakawasa kalawan dijurung ku angen-angen nu luhung sangkan kahontal kahirupan kabangsaan nu bebas, nya ku kituna rayat Indonesia netelakeun kamerdekaanana.
Saterusna, pikeun ngawangun hiji Pamarentah Nagara Indonesia nu nangtayungan sakumna bangsa Indonesia jeung sakuliah lemah cai Indonesia sarta pikeun ngamajukeun karaharjaan umum, nyerdaskeun kahirupan bangsa, jeung milu ngalaksanakeun katartiban dunya dumasar kana kamerdekaan, karepehrapihan nu langgeng jeung kaadilan sosial, nya disusun eta Kamerdekaan Kabangsaan Indonesia teh dina hiji Undang-Undang Dasar Nagara Indonesia, winangun Nagara Republik Indonesia nu ngagen kadaulatan rayat sarta dumasar kana
Katuhanan Nu Maha Esa,
Kamanusaan nu adil jeung beradab,
Persaatuan Indonesia,
jeung Karayatan nu dipingpin ku hikmah kawijaksanaan dina Permusawarahan/ Perwakilan,
bari jeung ngawujudkeun Kaadilan sosial pikeun sakumna rayat Indonesia.
- Naon ari tarjamahan téh?
- Sebutkeun wanda tarjamahan?
- Naon bédana tarjamahan jeung tarjamahan formal?
- Naon bédana tarjamahan dinamis jeung saduran?
- Naon bédana tarjamahan budaya jeung tarjamahan otomatis?
- Kumaha padika narjamahkeun téh?
SUMBER & REFERENSI
Sumber dan referensi blog ini dirangkum dari beberapa modul & buku:
Kementrian Pendidikan Dan Kebudayaan. 2019. Modul Pangajaran Kaparigelan Basa Sunda Lisan. Bandung : Kementrian Pendidikan Dan Kebudayaan.
Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. 2015. Pamekar Diajar Basa Sunda: pikeun Murid SMA/SMK/MA/MAK Kelas XI. Bandung : Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.
Tentu saja blog ini masih jauh dari kata sempurna, masih banyak kesalahan dan kekurangan, maka dari itu jika diantara kalian mempunyai kritik dan saran yang ingin disampaikan, dipersilahkan untuk mengisi kolom komentar atau menghubungi Bapak. Kedepannya blog ini akan dievaluasi secara berkala sehingga bisa memberikan pelayanan yang terbaik bagi kalian semua siswa-siswi yang bapak sayangi.
Jika ada karya dari penulis yang dimuat di blog ini, dan tidak berkenan untuk dipakai sebagai bahan ajar, silahkan bisa menghubungi Bapak untuk kemudian melakukan tindakan yang diperlukan, jika ada indikasi pelanggaran konten, anatara lain bapak akan melakukan tindakan dengan cara menghapus konten tersebut.
Bagaimana??? Penjelasan mengenai materi di atas dapat dipahami dengan baik??? jika masih belum paham, kalian bisa memberikan pertanyaan dengan mengisi komentar di bawah atau bisa juga mengunjungi postingan mengenai MATERI BIANTARA BAHASA SUNDA lainnya atau langsung cari saja keyword materi yang kalian cari di bawah ini:
KUMPULAN MATÉRI NOVEL BASA SUNDA LENGKEP
https://sundatve.com/category/materi-novel-basa-sunda/
KUMPULAN SEMPALAN NOVEL BASA SUNDA LENGKEP
https://sundatve.com/category/sempalan-novel-basa-sunda/
KUMPULAN SOAL NOVEL BASA SUNDA LENGKEP
https://sundatve.com/category/kumpulan-soal-basa-sunda/
